invectieven en steriele obsessies
Onderstaand een poging aan te geven waarom sommige historici zich er met een jantje van Leyden van afmaken en het zo graag laten uitschijnen dat Vlaanderen rechts, conservatief en weinig dynamisch zou zijn. Het is vermoeiend hier steeds op te moeten ingaan, maar anderzijds kan men ook niet zwijgen als zo een beperkende visie op het verleden gespuid wordt. De dynamiek van de samenleving, zo bewees Georges Rodenbach in zijn roman "le Carilloneur de Bruges" was complexer en individuele benaderingen deden er wel degelijk toe.
Conservatief en andere schimpscheuten: Clio beschaamd
We zullen het blijven horen: Vlamingen zijn dom, katholiek, rechts en nog wat meer invectieven. Dus moet de geschiedschrijving hier blijk van geven, ter staving uiteraard. Als men de situatie in Vlaanderen bekijkt zoals onder anderen Chris Vandenbroecke en Erik Defoort die weergeven, dan blijkt op zijn zachtst gezegd een genuanceerder beeld. Overigens, het katholicisme zelf was in Vlaanderen in de 19de eeuw niet zo homogeen als men het zou willen voorstellen. Het belangrijkste probleem van dit artikel over de conservatieve Vlaming de indruk wekt dat de historicus De Smaele een duaal beeld van de samenleving ophangt, met uiteraard een kleine elite en een brede massa paupers in de macht van de kerk.
Laten we wel wezen, de kerk was in 1830 lang niet zo machtig als men wil doen geloven. Jan Art heeft omstandig aangetoond dat de kerk in 1830 een herkerstening heeft betracht. Bovendien is er in dat katholieke een grote verscheidenheid tussen de volksreligie, met processies, volksmissies en dergelijke en een meer intellectuele benadering.
Maar vooral gaat men in dit artikel echt wel voorbij aan de vele evoluties die de samenleving toen kenmerkten. Kunnen er dan geen hoofdlijnen uitgetekend worden? Uiteraard wel, maar die laten zich niet zomaar vatten in het verhaal dat we hier krijgen. Wel integendeel: de schooloorlog verdekt het feit dat ouders zochten naar betere uitkomsten voor hun kroost, ook als ze slechts over bescheiden inkomsten beschikten. En het conservatieve? Ach, wie vandaag ziet hoe infrastructuurwerken met enige omvang afgewezen worden door mensen die zich goed geïnformeerd wanen en goed geschoold zouden zijn, moet zich maar eens afvragen hoe progressief dat is. Ook inzake wetenschappelijk onderzoek merken we dat er weinig echte animo bestaat voor het ggo-verhaal of andere domeinen van wetenschappelijk onderzoek. Vooral mevrouw Ceysens met haar kennis, kunde en kassa laat zien hoe weinig bevlogen deze dame, die zich graag progressief noemt werkelijk is:: onderzoek kan best zeer theoretisch zijn maar ook tegelijk zeer vernieuwende inzichten bieden.
Mijn grootvader, geboren 1876, was inderdaad katholiek en zelfs kerkmeester en nog eens landbouwer, maar of hij zich afschermde van nieuwe inzichten? Hij las in elk geval en niet enkel "de Eeclonaer" of "het vrije Maldegem". Maar ook bij de bestuurlijke elite, met Joris of Georges Helleputte, een van de oprichters van de Boerenbond en architect-ingenieur, heeft ermee toe bijgedragen dat de landbouw niet meer zo "conservatief" bedreven werd. Maar er is meer, de Smaele zegt niets over de traditie van zeer vernieuwende landbouw in Vlaanderen. Kortom, dit artikel moet ons alleen doordringen van het feit dat Vlaanderen in wezen niets voorstelde, voorstelt of zal voorstellen. En dit zonder enige aanzet tot vergelijking of nuancering. U doet maar, geachte heer Reynebeau, u mag de wereld naar uw beeld schilderen, maar of het echt wel de moeite waard is, zal de nabije toekomst uitwijzen.
Bart Haers
zaterdag 9 januari 2010
Conservatief en andere schimpscheuten: Clio beschaamd
We zullen het blijven horen: Vlamingen zijn dom, katholiek, rechts en nog wat meer invectieven. Dus moet de geschiedschrijving hier blijk van geven, ter staving uiteraard. Als men de situatie in Vlaanderen bekijkt zoals onder anderen Chris Vandenbroecke en Erik Defoort die weergeven, dan blijkt op zijn zachtst gezegd een genuanceerder beeld. Overigens, het katholicisme zelf was in Vlaanderen in de 19de eeuw niet zo homogeen als men het zou willen voorstellen. Het belangrijkste probleem van dit artikel over de conservatieve Vlaming de indruk wekt dat de historicus De Smaele een duaal beeld van de samenleving ophangt, met uiteraard een kleine elite en een brede massa paupers in de macht van de kerk.
Laten we wel wezen, de kerk was in 1830 lang niet zo machtig als men wil doen geloven. Jan Art heeft omstandig aangetoond dat de kerk in 1830 een herkerstening heeft betracht. Bovendien is er in dat katholieke een grote verscheidenheid tussen de volksreligie, met processies, volksmissies en dergelijke en een meer intellectuele benadering.
Maar vooral gaat men in dit artikel echt wel voorbij aan de vele evoluties die de samenleving toen kenmerkten. Kunnen er dan geen hoofdlijnen uitgetekend worden? Uiteraard wel, maar die laten zich niet zomaar vatten in het verhaal dat we hier krijgen. Wel integendeel: de schooloorlog verdekt het feit dat ouders zochten naar betere uitkomsten voor hun kroost, ook als ze slechts over bescheiden inkomsten beschikten. En het conservatieve? Ach, wie vandaag ziet hoe infrastructuurwerken met enige omvang afgewezen worden door mensen die zich goed geïnformeerd wanen en goed geschoold zouden zijn, moet zich maar eens afvragen hoe progressief dat is. Ook inzake wetenschappelijk onderzoek merken we dat er weinig echte animo bestaat voor het ggo-verhaal of andere domeinen van wetenschappelijk onderzoek. Vooral mevrouw Ceysens met haar kennis, kunde en kassa laat zien hoe weinig bevlogen deze dame, die zich graag progressief noemt werkelijk is:: onderzoek kan best zeer theoretisch zijn maar ook tegelijk zeer vernieuwende inzichten bieden.
Mijn grootvader, geboren 1876, was inderdaad katholiek en zelfs kerkmeester en nog eens landbouwer, maar of hij zich afschermde van nieuwe inzichten? Hij las in elk geval en niet enkel "de Eeclonaer" of "het vrije Maldegem". Maar ook bij de bestuurlijke elite, met Joris of Georges Helleputte, een van de oprichters van de Boerenbond en architect-ingenieur, heeft ermee toe bijgedragen dat de landbouw niet meer zo "conservatief" bedreven werd. Maar er is meer, de Smaele zegt niets over de traditie van zeer vernieuwende landbouw in Vlaanderen. Kortom, dit artikel moet ons alleen doordringen van het feit dat Vlaanderen in wezen niets voorstelde, voorstelt of zal voorstellen. En dit zonder enige aanzet tot vergelijking of nuancering. U doet maar, geachte heer Reynebeau, u mag de wereld naar uw beeld schilderen, maar of het echt wel de moeite waard is, zal de nabije toekomst uitwijzen.
Bart Haers
zaterdag 9 januari 2010
De ondertiel van deze blog is de vraag WAAROM sommige historici enz... Hier worden door u enige dingen beweerd, maar op geen enkele wijze wordt aangegeven WAAROM sommige historici enz...met andere woorden na lectuur heb ik nog steeds het raden naar de beweegredenen van die sommige historici.
BeantwoordenVerwijderenMijn waarde, ik ken u niet, maar goed, u kan altijd u concrete identiteit laten weten. Maar u zou kunnen weten dat Jan Art heeft betoogd dat Vlaanderen in 1830 en volgende jaren zeer ontkerstend was en vervolgens gepoogd heeft hieraan te verhelpen, zonder ooit een volkomen succces te bereiken. Verder weet ik dat burgerlijk-katholieke kringen sinds de jaren vijftig zeer ambigu stemden, nu eens PVV, dan weer CVP of CD&V (CVP). Vlaanderen is altijd burgerlijk rechts geweest, al zegden professoren medio jaren 1980 rechtser werd, quod non. Overigens vele pleitbezorgers van links waren uitermate burgerlijk, zoals Moison en Horta. Ik kan dus niet anders schrijven dan ik doe. Maar zelf ben ik in zekere mate een saint-Simonist, Erasmiaans, enfin, ik volg mensen die weinig volgelingen hadden, laat staan hebben hebben. Maar vooral Reynebeau c.s. hebben omstandig hun gelooof in Hegel en Marx beleden, waar ik geen boodschap aan heb.
BeantwoordenVerwijderenMijn waarde, ik ben deze nacht slecht gehumeurd en ik neem de moeite uw reactie kritisch te ontleden. Mag dat ?
BeantwoordenVerwijderen1. "Maar u zou kunnen weten dat Jan Arts heeft betoogd dat Vlaanderen in 1830 en volgende jaren zeer ontkernstend was en vervolgens gepoogd heeft hieraan te verhelpen, zonder ooit een volkomen succes te bereiken". Ik wil het niet hebben over de verkeerde zinsbouw (alsof Jan Arts heeft gepoogd); ik ben zo snugger te raden dat u bedoelt dat Vlaanderen heeft gepoogd. Dit gezegd zijnde: u beweert dus dat Vlaanderen heeft gepoogd daaraan te "verhelpen". zijn we het eens dat het woordgebruik "verhelpen" minstens enige vooringenomenheid doet vermoeden?
2. Uw bewering dat burgerlijk-katholieke kringen sinds de jaren vijftig zeer ambigu stemden, wordt door u gestaafd met de uitdrukking "ik weet dat". Erg wetenschappelijk klinkt dat niet. Kan men overigens zomaar een gelijkheidsteken plaatsen tussen "burgerlijk-katholieke kringen" en " Vlaanderen"?
3. De bewering "Vlaanderen is altijd burgerlijk rechts geweest, al zegden professoren medio jaren 1980 rechtser werd, quod non." , is mij -mede als gevolg van de gebrekkige zinsbouw- niet duidelijk.
4. "Overigens vele pleitbezorgers van links waren uitermate burgerlijk, zoals Moison en Horta". Zo schrift u. Wat heeft een dergelijke bewering op zich ni eigenlijk -logischerwijze- te maken met uw onderwerp?
5. De vanzelfsprekend onbestaande meningen van Saint-Simon of Erasmus over het onderwerp brengen me in verwarring, maar ik onthoud dat u mensen volgt die weinig volgelingen hebben of hadden. Tja, je doet maar ; alleen wat heeft dat te maken met "waarom sommige historici zich er met een jantje van Leyden van afmaken en het zo graag laten uitschijnen dat Vlaanderen rechts, conservatief en weinig dynamisch zou zijn"?
6. Dat u geen boodschap hebt aan het geloof dat Reynebeau c.s. zouden hebben aan Hegel en Marx, dat wil ik wel graag aannemen, maar of dat een wetenschappelijk argument is ?
7. Het feit dat uw grootvader een katholiek en kerkmeester was en enkele plaatselijke kranten las, en het feit dat de oprichters van de Boerenbond voorstanders waren van meer moderne landbouwtechnieken; dat zijn toch geen overtuigende argumenten?
8. Ik vermoed dat er persoonlijke (niet wetenschappelijke) redenen zijn waarom u zo emotioneel stelling neemt.
Vriendelijke groet.
Ach, Marx heeft volgens sommigen schitterende geschiedschrijving gepleegd. Wat echter te betwijfelen valt. Zijn wereld- en mensbeeld waren wat het waren. En verder heeft u het recht slecht gehumeurd te zijn, maar zo een bericht anoniem te melden vind ik persoonlijk weinig elegant en welwillend. Dus uw andere commentaren laat ik voor u. En ja, er moest staan: de kerk in Vlaanderen heeft gepoogd... Maar bon, verder ga ik er niet op in, tenzij ik weet met wie ik te doen heb.
BeantwoordenVerwijderenVoor wie zich afvraagt of ik inderdaad een beetje raskal, zonder me om wetenschappelijke kennis te bekommeren, laat ik graag weten dat ik tijdens en na mijn opleiding middeleeuwse geschiedenis met graagte heb verdiept in het werk van historici uit binnen- en buitenland. Ik heb de bovenstaande tekst geschreven vanuit een algemene belezenheid en met een zekere woede, inderdaad. Het geval wil namelijk dat sinds de jaren 1980 in Vlaanderen een bibliotheek van werken is ontstaan die niet meer beweren te zijn dan essays waarin Vlaanderen, anders Chris Vandenbroecke, Hugo Soly, Walter Prevenier e.a. het uit hun studie en archiefonderzoek menen te mogen concluderen, een vrij onbelangrijke uithoek van Europa vormt, waarin zelden nieuwe dingen tot stand zijn gebracht en waar een kleine bovenlaag de rest onder de knoet houdt. Marc Reynebeau heeft met "het klauwen van de leeuw" een culminatie van deze benadering te boek gesteld en heeft daarbij in de publieke opinie veel bijval gekend, maar uit de wetenschappelijke hoek kwam er weinig reactie, behalve van Prof. Dr. Erik Defoort, die met "het klauwen van de historicus" Reynebeau wijst op het gebrek aan wetenschappelijke basis en morele integriteit van zijn aanpak. Dat boek werd nagenoeg doodgezwegen. Overigens moeten we vaststellen dat er vanwege historici in de media weinig gehoord wordt. Stellen dat geschiedenis in zou zijn, vormt dan ook een grote misvatting. Geschiedenis is in voor zover het bruikbaar is.
BeantwoordenVerwijderenMarxistische geschiedschrijving zonder meer wetenschappelijk noemen, zo werd sinds de oprichting van het Tijdschrift "Les Annales", waarin deze geschiedbeoefening een forum kreeg en zeer boeiende geschiedschrijving, naast grondige onderzoeksrapporten uit de economische geschiedvorsing werd aangedragen, eveneens bewezen. Men kan bijvoorbeeld de feodaliteit niet herleiden tot een systeem van sociale verhoudingen, waarbij de horigheid het lot van de meesten zou zijn geweest. Afhankelijk van de graad van verstedelijking en monetarisering van de betrokken samenleving, betekende feodaliteit een behoorlijk complex systeem van afspraken over rechten en verbanden. Maar juist in Vlaanderen zou de feodaliteit mee aan de basis liggen van vernieuwende ideeën over rechtsverhoudingen.
De marxistische geschiedschrijving gaat uit van een duale visie op de samenleving, om uit de tegenstelling tussen een kleine elite en de brede massa van de verworpenen der aarde de revolutie te kunnen verklaren, maar vooral stimuleren. Het feit dat de grote Vlaamse schrijvers van de late negentiende en de aanvang van de twintigste eeuw, Teirlinck, Buysse, Streuvels, Elschot en Walschap zich over die verscheiden samenleving hebben gebogen en zowel de arme mensen als de (klein-)burgers hebben opgevoerd, laat zien dat de samenleving inderdaad fijnmaziger was dan een duaal beeld toelaat. Maar dualiteit suggereren werkt wel natuurlijk, op het gemoed en kan dus mobiliseren.
Ben ik gedreven om het verhaal van Reynebeau en de Smaele aan de kaak te stellen, hanteer ik daarbij argumenten die men niet zo wetenschappelijk kan noemen, dan ligt toch maar aan de betoogtrant zelf. Een lezer verwijt mij dat ik mijn oude grootvader, kerkmeester, dijkgraaf en schatter van de landbouwopbrengsten tijden de wereldoorlogen opvoer. Welnu, die persoon zou moeten weten dat Vlaanderen talloze parochies telde en dat die recruteerde uit een (bescheiden) middenklasse en dat dijkgraven doorgaans enig grondbezit hadden, anders hadden ze geen aandeel in de polder.
Om kort te gaan, met een slecht humeur kan men veel beweren, maar men kan steller dezes niet verwijten dat hij een betoogtrant kiest en daarnaar zijn gedachten formuleert. En ja, nog een detail, over de beruchte zin omtrent Jan Art en Vlaanderen. Als Vlaanderen inderdaad katholiek was, dan had het inderdaad te verhelpen aan de ontkerstening. Dat was de idee van de bisschop van Gent, anno 1834 ongeveer. Nog eens, veel plezier met het zoeken van spijkers op laag water.