Wat was en wat te hopen


Valerius de Sadeleer behoorde tot de
eerste Latemse School. Zijn landschappen
geven weer wat hij zag en toch lijkt
er meer aan de hand. Wat men niet kan
tonen... komt toch aan het licht, wat niet
geschilderd kan worden, komt er
toch uit. 
Kerstgedachte


Het verhaal van een jaar? Velen vertellen graag dat dit een jaar was van gemiste kansen en van een zich uitdiepende crisis. Er zijn redenen om dat te aanvaarden. Maar het is evengoed een jaar geweest waarin scherpe en soms zeer pessimistische uitspraken gelogenstraft werden. Het mag zo zijn dat we liever een worst case scenario  het voordeel van de duidelijkheid heeft, het blijft maar de vraag of we daarmee verder kunnen. De zaak mag duidelijk zijn, zegt men, dat alle indicatoren op negatief staan, zoals daar zijn het consumentenvertrouwen, het ondernemersvertrouwen en het journalistenvertrouwen. Het blijkt inderdaad zo te zijn dat we niet goed weten wat we mogen hopen van de toekomst.

Lasciate ogni speranza, voi ch'entrate
  Gij die hier binnentreedt, laat alle hoop varen

Zou het dat zijn wat we jongeren moeten laten weten, die pas komen kijken, of mensen die Europa bezoeken? Volgens sommigen wel, al is het hier vooralsnog goed leven. Juist, niet voor iedereen, maar de vormen van ressentiment die hier welig tieren laten vergeten dat mensen wel mogen genieten van de vruchten van hun het werk hunner handen, om het even in de oude taal te zeggen. Mag de eigenaar van het grootste vermogen van Europa dan niet belast worden? Niet meer dan anderen. Zelfs een sterrenkok moet niet onnodig vervolgd worden. Alleen hebben we vergeten dat de fiscus geen geld mag zoeken dat eerlijk verdiend is.

Het blijft opvallend dat Europa lijdt onder een grote druk de belastinginkomsten te maximaliseren. Hoever kan men daarbij gaan, zonder andere aspecten van de samenleving in het gedrang te brengen, want als ondernemers de staat vijandig gezind zijn, dan is daar een reden voor. Geen fraaie, maar een begrijpelijke. Omgekeerd merken we dan weer dat in de VSA de belastingpolitiek tot een onttakeling van de samenleving aanleiding blijkt te geven. Het ene noch het andere is bevorderlijk, denk ik voor een goede samenleving waarin mensen kunnen gedijen.

Het is in die zin dat ik mij afvraag hoe men zo streng kan blijven kijken naar verkeersgedrag, rookgedrag ook, terwijl men het inperken van wapenbezit niet wil inperken, terwijl men de drugsoorlog voor lief neemt als men zelf maar aan zijn of haar grief komt. De hele discussie over gezondheid en preventieve gezondheidszorg mag dan wel een interessant studiegebied zijn, de vraag is of het ethisch altijd wel in orde is. Men kan gerust vragen om een goed begeleid levenseinde, dat onderschrijven we volkomen, maar de zelfbeschikking op eisen in articulo mortis en mensen vervolgens verplichten gezond te leven? Zoals Martha Nussbaum het stelt, moet men mensen die ruimte zelf laten bepalen. Maar goed, wapens mag men niemand afpakken, toch niet in de VSA.

Maar het punt is natuurlijk dat de tabaksliga en de anti-tabakliga hun discours voeren zoals ook de NRA en dat betekent dat de waarheid en nog minder de werkelijkheid aan de orde is, wel een discours. Dankzij een lezing van de public Office van de Amerikaanse ambassade kon men daar een goed inzicht in krijgen. Tabak is niet gezond, dat mag duidelijk zijn. Maar aan de andere kant is de strijd tegen tabak gemakkelijker dan de strijd tegen drugs.

Het feit dat we vandaag geconfronteerd worden met de toenemende agressiviteit en als we goed toekijken zien we dat pestgedrag steeds maar ingrijpender wordt. Verder zien we op voetbalpleinen scheids- en grensrechters beledigd worden en erger, zelfs doodgeslagen. En toch, een Marokkanenprobleem is het niet en nieuw is het ook niet echt, de heisa rond pleintjes waar de Messi of Ronaldo van morgen zich laat bewonderen. De zelfhaat is echter misschien sterker geworden dan ooit voordien. Succes mag geëerd maar men kan niet hardvochtig genoeg tegen verliezers aankijken, ook als mensen bewust kiezen om niet naar de top te willen streven, doch meer belang hechten aan de kwaliteit van hun leven.

Het is immers toch maar zo dat veel mensen wel degelijk goed willen zijn in wat ze doen, maar daarom niet de top willen bereiken, ten koste van mensen om hen heen. Het blijkt immers wel vaker dat ontsporingen dan moeilijk te vermijden vallen. Terwijl we vaststellen dat waardevolle mensen die goed, zeer goed waren in hun vak, geëerd werden in hun vak en ambt, maar voor de media nagenoeg vergeten, zien we dat er inderdaad door de wanen die hypes opwekken waardevolle mensen uit de boot vallen. De huidige directeur van het conservatorium in Brussel, Peter Swinnen of de net terug getreden directeur in Gent Lucien Posman, die opnieuw een echte  jury in de zaal zette waar studenten hun meesterproef afleggen. Posman en Swinnen zijn ook componisten en toch kent men hen niet. Zijn het losers? Geenszins, alleen, als men dagelijks nieuws brengt over Jef Neve, dan lijkt niets anders nog van tel, maar het ligt niet aan Neve, wel aan de mensen die een held willen en daarom al die anderen naar de hel sturen.

We kiezen ervoor een genre als de muziek en de muziekopleidingen aan de orde te stellen, omdat we het niet over de sport willen hebben. Maar het is een metaforische benadering voor wat er aan de hand lijkt. De koning weet ons te vertellen dat het technisch en beroepsonderwijs opgewaardeerd dienen te worden, maar het gaat vooral, het oude liedje, om de beroepen die eruit voortspruiten te waarderen. Het ene kan niet zonder het andere.

Op de Duitse televisie was niet zo lang geleden een documentaire te zien over het kerstbestand in … Stalingrad. Het verhaal had niets irenisch, maar het blijft opvallend dat men van die oorlog slechts enkele verhalen overhoudt. Dan wordt het moeilijk om te begrijpen wat mensen er deden. Overigens, ook hier moet ik in herhaling vallen waren er wel degelijk mensen, jongeren die als arts in opleiding bij Stalingrad waren geweest en daarna pas echt hun activiteiten, in de Weisse Rose zijn gaan ontplooien. Heeft het niet geholpen? Allicht niet, maar het is wel belangrijk ook dit verhaal in herinnering te houden.

Toen Obama de vredesprijs kreeg vond men het prematuur, hijzelf inbegrepen, maar nu de EU de prijs kreeg, waren de cynische reacties niet te tellen. En toch, wij leven sinds 1945 in vrede in Europa en wel zo dat zich op het oude continent een hele nieuwe samenleving kon ontplooien. Daarbij moet men er ook oog voor hebben dat het in Griekenland, Spanje en Portugal nog tot in de jaren 1970 duurde voor de dictaturen weggeveegd werden, tot in 1989 voor in Oost-Europa de dictatuur verdween. Dan is de EU werkelijk een oord van vrede geworden. Zoals Johannes Witteveen schreef, bouwde men ondanks de harde discussies en de stugge besluitvorming aan Europa.

Het zal dus maar te hopen zijn, dat we in deze dagen en ook daarbuiten zonder in irenisme te vervallen inderdaad de waarde van anderen leren te onderkennen. Men kan elkaar in de eindejaarstijd veel toewensen, maar men moet ook zichzelf wel een en ander toewensen, waarbij dan weer een zeker quiëtisme best interessant kan zijn, enfin, een begin van levenskunst.

Zalige Kerstdagen en een goed en voorspoedig Nieuwjaar – ook als er zich zorgen aandienen voor de toekomst.

Bart Haers  






Reacties

Populaire posts