Wie is echt kwetsbaar

Reflectie

Kwetsbaarheid

het nieuwe roken

Ook Siegfried was bij lange na niet ontkwetsbaar,
maar hij kon het geheim niet bewaren. De vraag
is dan ook of we ons onkwetsbaar mogen achten,
maar ook of we onze kwetsbaarheid ten toon
mogen spreiden? 

Het nieuwe roken? Hou op! want alles is nu het nieuwe roken, zoals zittend kantoorwerk verrichten of hoorcolleges geven in het auditorium. Dit is een tijd van overdrijvingen en vergelijkingen die kant noch wel raken. Want wie kan nu exact omschrijven wat kwetsbaarheid is.

Achilleus, die met de hiel, wist zich onkwetsbaar maar bleek niet bij machte, volgens Sandor Marai, iets anders met zijn leven te doen dan mensen doden en begeerte, onstilbare begeerte aan de dag leggen. Dat ook hij niet onkwetsbaar was, vormt in de Griekse mythologie een van de beste vondsten. Was overigens ook de Germaanse held Siegfried niet ook onkwetsbaar, om dat een blaadje van een op zijn schouderblad de heilzame werking van het drakenbloed had voorkomen. Het gaat hier uiteraard over fysieke onkwetsbaarheid, waar wapensmeden en strategen eeuwenlang mee aan de slag geweest zijn, maar sinds de brons- en nadien IJzertijd konden alleen toverpraktijken en drakenbloed voor een oplossing zorgen. Dezer dagen zijn soldaten op het slagveld opnieuw in competitie met technische snufjes, drones, waar ze weinig verweer tegen hebben. En toch, wie zal een soldaat in de Brusselse Nieuwstraat kwetsbaar achten, al heeft ie een zakje Givenchy bij zich. Oh ja, een soldaat mag niet aan wufte zaken denken als parfum en dus... misschien is hij kwetsbaar voor net die verleidingen.

Nog eens, wat bedoelen we als het om kwetsbaarheid gaat? Gaat het er alleen om dat men de eigen zwakheden op tafel mag leggen en vervolgens ontslaan geacht worden van alle verantwoordelijkheid. Speelt men dan niet snugger een eigen verlangen uit als iets waarvan men weet dat het niet mag om het vervolgens met nog meer genoegen te kunnen doen? In wezen houden we dan vooral onszelf voor de gek en laten we de anderen geloven dat we het wel menen, terwijl we gewoon een alibi zoeken voor net nog deugt.

Ik denk niet dat we hier echt van kwetsbaarheid mogen spreken, want hier zit teveel tactiek en strategie achter, maar het oogt mooi natuurlijk als een persoon die er robuust uitziet plots kwetsbaar blijkt. Maar in gemoede gedacht en gezwegen, die openlijk afgelegde bekentenis raakt de ziel of eigenheid van een persoon niet. Meer nog, als men weet dat men kwetsbaar is voor bepaalde verleidingen, gemakzucht, genotzucht en men kan er goed mee om, dat wil zeggen, men weet te genieten en gaat er toch niet aan ten onder, dan is er van gespeelde kwetsbaarheid sprake.

Er zijn legio mensen, hoe sterk ze ook lijken die net dan ten onder gaan als ze zich onkwetsbaar achten, aan depressie of erger. Psychische kwetsbaarheid blijkt nog altijd een taboe, al komt men graag op de proppen met de gedachte dat kwetsbaarheid zichtbaar zou zijn. Soms gebeurt het wel, zien empathische mensen de zwakke plek van de ander en ontzien ze die, of niet, maar dan gaat het om pestkoppen. Empathie kan immers niet alleen gunstig of positief uitpakken.

Wie dus meent dat het uitpakken met de eigen kwetsbaarheid een heldendaad moet heten, vergist zich inderdaad, zoals Rik Torfs het voorstelt. Uitpakken met eigen zwakheden, kwetsbaarheid, wat niet hetzelfde is, kan zeer strategisch blijken. want wat een zwakheid is, dat kunnen we bijwerken, maar kwetsbaarheid is iets anders. Een zwakheid betekent dat men niet bestand is tegen allerlei soorten of één bepaalde verleiding, kwetsbaarheid betekent dat men (ongewild) een open zenuw raken kan bij een ander. Die kwetsbaarheid verdwijnt onder het gedoe uiteraard, want kwetsbaarheid is iets dat zich doorgaans pas uit als er gekwetst wordt. Uiteraard is een kind kwetsbaar, vaak ook onschuldig, al zijn het niet brave ukjes.

Kwetsbaar? Moeten we daar echt het nieuwe heilsmiddel in zoeken om onszelf beter te voelen? We kunnen ook nog eens een keertje slachtoffer spelen, we kunnen er niet omheen dat we op alle mogelijke manieren uitwegen zoeken om zelf de boel in handen te houden, maar het aan derden en omstandigheden overlaten. De omstandigheden hebben hun belang en derden kunnen een persoon goed doen, maar ook veel kwaad. Kwetsbaarheid - die geen echte kwetsbaarheid is - inroepen om niet meer voor eigen daden in te hoeven staan, het blijft een handige truuk. Verantwoordelijkheid is niet alles en het lijkt soms een loden last op de schouders, maar finaal moeten we wel met onze eigenste zelf kunnen leven. En ja, wie diep gekwetst is van binnen, zal dat wel voelen, maar zal het wellicht niet zomaar te berde brengen.

Bart Haers