Lise Split in de studio als meter
Kleinbeeld
Het smelt niet
over psychische aandoeningen
 |
| Annelies Brosens en Ax'l Peleman bereiden programma voor waarin mevrouw Brosens vertelt en zingt over haar ervaringen, worstelingen met depressie en hoe ze erut kwam. Psychoses zijn anders en het is goed dat men er specifiek aandacht aan besteedt. Toch verheldert zo een meter als Lize Split niet echt veel. Het schaadt ook niet. |
Altijd
weer zoekt men voor allerlei goede werken peters en meters die dan gaan spreken
over wat het werk dat ze patroneren betekent. De Geestelijke Gezondheid volgt
al langer die gewoonte en daar lijkt niets mis mee. Maar laten we het toch eens
goed bekijken. Want die jongedame die op televisie kwam spreken over psychose,
omdat ze gevraagd werd meter te worden van een project, kon noch kan zich echt
inbeelden wat die wanen doen, al zou met patiënten te maken hebben gehad. Heb
ik iets tegen die promotiepraatjes? Het antwoord is gemengd maar toch overweegt
een zekere afkeer.
Kunstenaars,
hoorde ik zeggen, worden wel vaker bezocht door psychoses, zoals men in de
oudheid al wist dat wie last had van wanen wellicht in contact zou staan met de
Goden, ook al vertelden ze alleen maar wartaal. Zelf denk ik dat niemand erom
vraagt, om een psychose en om de hele behandeling die het vergt. Wel kan
niemand, behalve als het om drugsgebruik of middelengebruik gaat, iets doen om
het te voorkomen omdat er nu eenmaal met dat brein van ons in hun geval wel
iets mis is.
Zowel
Bert Keizer als Herman Kolk geven aan dat men van het brein veel kan zeggen,
maar niet dat het autonoom ten opzichte van... het ik zou functioneren. Zij
menen dat het ik, het onbewuste ik en het bewuste ik zich in de hersenen, het
brein realiseert. Enkele jaren geleden las ik het boekje al en schreef er ook
al over[i].
Maar ten aanzien van de geestelijke gezondheidszorg, denk ik dat het goed is er
nog eens een blik op te werpen.
Mensen
met psychische of mentale problemen staan inderdaad altijd in de hoek waar men
liever niet bij zou horen en men meent te weten wat een depressie is, wat een
psychose met een mens kan doen en ook voor andere problemen als autisme en
schizofrenie kan men een beschrijving maken. Gemeenschappelijk voor hen is dat
zij moeten ervaren dat hun brein niet meer de perfecte verwerkingsunit is, dat
de innerlijke spraak, zoals Herman Kolk aangeeft, niet meer tot werkbare
antwoorden leidt. Een defect brein, zoals in geval van dementie en Alzheimer is
voor de betrokkene lastig om mee om te gaan, voor de omstanders is het wellicht
nog erger.
Sinds
Kim de Gelder in Dendermonde een kinderopvang bezocht, heb ik mij afgevraagd
hoe men in dat geval, van die jongen niet de moeite genomen heeft om een plaats
te maken, ook wanneer de onderzoeks- en behandelingscentra administratief
volzet zijn. Het gebeuren had geen plaats gevonden, zoals ook Jonathan Jacobs
wellicht niet zo een vreselijk vunzige dood had moeten sterven. Twee keer heeft
een rechter uitspraak in de zaak, maar in wezen kon de rechter niet anders dan
accepteren dat de man om redenen van de goede werking van de instellingen niet
opgenomen kon worden. De vraag is of artsen en instellingen niet van tijd tot
tijd moeten kijken wat zwaarder wegen zal.
Men
wil nu onderzoek doen naar de werking van Mindfulness als manier om de
desastreuze zelfmoordcijfers in Vlaanderen op te vangen en ook inzake het
slikken van antidepressiva gaat het niet zo best. Ook daar moet men zich nog
maar eens buigen over de vraag wat het brein voor ons zijn betekent.
Mindfulness zou helpen ons denken te oriënteren, maar met psychoses zit men dus
in een falend sturingssysteem en ook in het geval van depressie gaat het brein
alles behalve leeglopen, maar is het meer dan normaal actief, maar werkt de
innerlijke spraak niet afdoende.
Men
hoort mij niet beweren dat men geen positieve aandacht moet besteden aan mensen
met een depressie of psychose, op het moment dat ze opnieuw greep hebben
gekregen op hun systeem. Het is goed dat organisaties als Te Gek en
kleinschaliger initiatieven mensen er attent voor maken dat een psychose een
ernstig ziektebeeld is dat behandeld kan worden, maar dat vaker dan men denkt
dwang nodig zal zijn omdat de patiënt zich van geen kwaad bewust (meer) is. Pas
naderhand blijkt overigens dat ze het wel enigszins hadden zien aankomen.
Nu,
als we aandacht vragen voor mensen met mentale aandoeningen, waarom moet er een
peter of meter bij, een bekende persoon. Ach, zij voelen zich er niet te goed
voor, iemand als Sellah Sue en Annelies Brosens weten wat het is, uit een
depressie komen en kunnen dus wel iets vertellen. Maar zij weten ook dat de
beleving van een depressie zelf niet zo aangenaam is, of beter, na de depressie
kan men er niet veel meer over zeggen, behalve dat de gedachten niet meer aan
te sturen vallen.
Het
brein is best een kostbaar instrument en wie er iets mee voorheeft, zal merken
dat het allemaal niet gemakkelijk is ermee te leven. In de ogen van anderen
blijft men een patiënt en soms maakt zo iemand, een patiënt er ook wel eens
opportunistisch gebruik van. Maar men is - en dat klinkt als een doordenker -
meer dan die aandoening, als men zich aan de aandoening heeft kunnen
ontworstelen, dankzij goede medische zorg. Vroeger had men wel eens levenslange
behandelingen - of net geen behandelingen - en stierven deze mensen in een
situatie die men deplorabel moet heten, maar waar de artsen weinig aan konden
verhelpen. Nu zijn er wel medicijnen ter beschikking, maar het gebruik ervan -
zo blijkt uit onder meer het werk van Trudy Dehue - moet in de regie van de
arts blijven, minder opgelegd door kenniscentra. Men dient toch nog na te gaan
of een medicijn werkt en wanneer de dosis te hoog is. Daarnaast kunnen
therapieën wellicht helpen, maar het belang van dat alles kan men niet
loskoppelen van de gedachte dat mensen kunnen genezen.
Aandacht
vragen voor de aanwezigheid van mensen met een mentale aandoening kan ik
onderschrijven, maar de klemtoon ligt dan toch het best bij mensen die aan de
beterhand zijn en hun leven terug in eigen regie kunnen nemen. Het
herstelverhaal laat soms zien dat mensen terug vallen omdat het herstel niet
gezien wordt. Mensen zijn nu eenmaal complexe wezens en soms slagen normale
mensen er niet in te begrijpen dat herstel complex is en dat men zich ook niet
verbeelden moet te weten waar het om gaat. Juist, als mensen die zelf aan een
diepe depressie ontkomen zijn, als men merkt dat iemand met zijn of haar
demonen heeft leren leven, dan zou men daar precies aandachtig voor kunnen
zijn.
Nergens
voor nodig dus, die peters en meters van goede werken? Niet als men geen goede
verhalen krijgt van mensen die het allemaal hebben beleefd. Mensen ook die
veiligheid en erkenning verhopen, niet van hun ziekte, maar van het feit dat ze
mochten en konden herstellen. Juist dat bescheiden boek van Herman Kolk, over
bewustzijn en het belang van het onderbewustzijn, over de gedachte wat we met
ons brein vermogen, maar ook dat het goed mis kan gaan, moet de nodige aandacht
krijgen. Iemand met afasie of met psychose is niet meer vrij en een autist kan
niet vrijelijk omgaan met anderen, met werkelijkheden. Daarom is het van belang
te onderschrijven hoeveel de psychiatrie en psychotherapie - mits goed
aangepakt - wel vermogen. Kranten en bladen die schrijven over de problemen in
de sector, van misstanden gewagen doen overigens meer kwaad dan goed omdat zij
de argwaan net bij mensen die hulp nodig hebben extreem opkoteren.
Bart
Haers
Reacties
Een reactie posten