De warme geborgenheid van de onafhankelijke boekhandel

Kort Lontje

De onafhankelijke boekhandel

Ook een algoritme

Als student en ook later kwam ik graag bij Marnix Boekhandel las,
want ik vond er boeken die je niet verwachtte. Soms zoek je echt
een werk, maar als je een geschiedenis zoekt, kom je daar wel
eens onverwachte werken tegen, die je in de veelheid
van titels zonder verdere mogelijkheid tot besnuffelen
niet echt onze interesse kunnen wekken. 

Een column in Knack waarin een onverlaat vertelt dat hij bij Amazon en Bol.com meer op zijn wenken bedient wordt dan bij de onafhankelijke boekhandel, waar slechts winkeldochters te vinden zouden zijn. De literatuur kan het af zonder hen. De gedachte dat boeken of literatuur zijn of non-fictie, koken, tuin, golf, zeilen… zeevissen, het is een oud zeer. Moet ik er dan nog eens aandacht aan besteden?

Als Consument kunnen we heel wat bereiken of beter, kunnen we proberen mee het aanbod aan te sturen, maar dan moeten we net clusters van onbeheersbare macht onderkennen en kiezen voor mensen van vlees en bloed. Adam Smith wist het al, dat een beenhouwer ons niet bedient voor onze schone ogen, maar dat hij en zijn gezin er van willen kunnen leven. Zolang de relatie tussen de beenhouwer, de bakker, de groenteboer en al die andere beroepen, dus ook de boekenboer van elkaar leven en elkaar laten leven, waarbij de meerwaarde van belang was en is. Kwamen de grootwarenhuizen in onze steden en later dorpen, dan veranderde dat. De digitale markt heeft de schaalgrootte nog eens veranderd, maar een algoritme is niet zo onschuldig, is de laatste jaren gebleken, want ze geven de eigenaren ervan een ongemeen grote macht en niets zegt dat ze enige interesse hebben in onze ontplooiing.

Een pleidooi voor de onafhankelijke boekhandel is niet gratuit en dient mijn eigen belang, omdat het mij toelaat al eens werken te vinden die ik zelfs niet via Google of de Vlaamse media aan de weet kom. Het werk “De ontdekking van de natuur” over Alexander von Humboldt vond ik via de Nederlandse krant NRC, andere vond ik in de catalogi van Lemniscaat, de Historische uitgeverij en andere. Maar het meeste vond ik bij boekhandels als Raaklijn en De Reyghere. Uiteraard zijn er ook andere, zoals Limmerick en Het paard van Troje, maar bij Raaklijn vond ik ook Franse en Engelstalige werken, filosofische werken ook, over Wittgenstein en van Arendt, Hannah Arendt. Overigens, hoe aangenaam is het niet even te toeven in “Tropismes” in de Prinsengalerij of bij Waterstones, voor de Engelstalige werken; Gutenberg, de Duitse boekhandel vlakbij het Parlement mag ik ook niet onvermeld laten.

Ik vind de voorstelling van zaken in Knack, door ene mijnheer Peter Casteels intellectueel oneerlijk. Bij Fnack heb ik zelden gevonden wat ik zocht, laat staan grote trouvailles gedaan en via internet kan je inderdaad boeken kopen, downloaden, maar het leidt zelden tot een gesprek over wat men gelezen heeft. Nu, in Vlaanderen is dat wellicht het grootste probleem: mensen spreken over hun eigen boeken, zelden ontstaat er een discussie over het geschrevene, of het nu om (vermeende) literatuur gaat of over informatieve werken, essays ook.

 U kan de meer dan 1700 stukken op mijn blog bekijken, de recensies, maar ook reflecties en kritische analyses en u zal merken dat sommige boeken echt wel niet via Amazon tot ons zullen komen. Een biografie van Walschap zorgde niet voor enig gesprek, een boek van Annelies Verbeke, 30 Dagen, had voor veel meer interessante gesprekken kunnen zorgen, over hoe we omgaan met die transitasielzoekers en hoe en of je ze moet helpen, dan het geval geweest is. In tijdschriften als Streven en Ons Erfdeel is die gedachte gelukkig terug meer aan de orde, maar in de brede media gaat het goed fout.

Diezelfde Peter Casteels bestaat het om ongetwijfeld minder dan twee A-4tjes het werk van Luuk Middelaar De Nieuwe Politiek van Europa weg te zetten, ook al met enige dédain geschreven. Hij schiet het boek noch de auteur af, maar verder komt hij niet. Is het Wenselijk dat de Raad de macht naar zich toetrekt, waardoor de Communautaire politiek van Europa onder curatele komt van de Raad van Ministers, meer in het bijzonder van de Raad van staatshoofden en Regeringsleiders, daarover moet het gesprek gaan. Het boek “De nieuwe politiek van Europa” ligt klaar om gelezen te worden. Maar nog eens, de kern van deze reactie is dat de onafhankelijke boekhandel ons inderdaad vaak boeken kan aanreiken, gewoon al rondwandelend en wankelend in de veelheid van boeken. En dan zijn er nog de vele activiteiten die mensen als Thomas Barbier, Paul Luyten en andere boekhandelaars aanreiken, zeker nu het sociaal-cultureel werk voor volwassenen, de oude Cultuurfondsen het hebben laten afweten.

Voilà, dit was het dus, een oprisping over een dwaze column. Het zal de wereld niet veranderen, maar het belang van dit soort boekhandels, voor lezers is groter dan Peter Casteels ons wil doen geloven. Literatuur is meer dan de bespiegelingen van Brusselmans over zichzelf, is ook meer dan het lezen van boeken, het doen leven ervan in gesprekken, ook daar gaat het om.

Bart Haers